Emoties. Wat doe je ermee?

Iedereen weet wat het is en hoe het voelt om blij, bang, boos, verdrietig of wat dan ook te zijn. Gevoelens komen en gaan, bepalen voornamelijk je gedrag en kleuren je momenten ook al ben je niet bewust van hun aanwezigheid. Hetzelfde geldt voor je gedachten, die de idee van je gevoel weten te verstoren of te bevorderen. Als je leven volmaakt begon bij ouders die je onvoorwaardelijk liefhadden, zelfs dan ontsnap je niet aan het moment dat je moet leren omgaan met deze golven die door je lichaam heen trekken, die, als je niet naar ze luistert, je gezag omverwerpen en je leven innemen als een ‘invasie van de aliens’.

Gedachten over gevoelens kunnen heel heftig zijn. De poging om ze te besturen kan nogal rigoureus en drastisch zijn. Als je eenmaal in de tredmolen zit als volwassene om te overleven (werken, samenwonen, financiën) kunnen deze gevoelens je rustige leven danig verstoren. Die onrust wordt niet altijd goed geïnterpreteerd in het begin van je adolescentie en wordt benoemd als stress. De overdruk van stress in je leven zorgt voor de dagelijkse drug om te presteren en te voldoen aan de eisen die de samenleving aan de mens stelt. De start van een ratrace die je altijd vroeg of laat verliest. Beter vroeg denk ik dan, want dan kan je nog bijtijds profiteren van de kracht van je gevoel.

Het is allemaal zo logisch als je eens naar je emoties kijkt. Als iemand zijn baan verliest, natuurlijk ervaar je dan een verlies. Wat we niet logisch vinden is dat we er zo lang mee blijven zitten: ‘Zit je er nu nog mee? Het is maar een baan! In Nederland is er een sociaal vangnet. Het is niet het einde van de wereld. Kom op. Iedereen kan werken. Even uithuilen en dan weer opnieuw beginnen!‘ Zo denkt een buitenstaander erover die niet weet hoe het voelt en nog vol zit met prestatiedrang gevoed door het verstand en daarbij behorende adrenaline en cortison die je eigen ontwikkeling tot grote hoogten weet op te stuwen… tot aan een vrije val zoals Icarus ons voorgegaan is lang geleden toen de mythe nog leefde. Tot het ‘op’ is bij de on-ervaren zelf. Wijsheid komt zeker met de jaren.

Ook ik wist niet anders dat intelligentie gebruiken een goede methode is om te ontsnappen aan de lessen van het gevoel. Logica zorgt ervoor dat je op een onderkoelde manier op noodsituaties kan reageren. Het wekt veel meer bewondering op dan het gebruik van drugs om je gevoelens te onderdrukken. De intelligente persoon vinden we een koelbloedige held, een verslaafd persoon vinden we maar lastig. Wat vergeten wordt is dat logica als product van intelligentie als middel om aan de werkelijkheid te ontsnappen net zo verslavend werkt als gebruikmaken van een uitwendig middel. Ik ben geen biochemicus, maar ik meen dat het verslaafd zijn aan endorfines een zwaar onderschat maatschappelijk probleem is. Endorfines staat voor de roes die je ervaart na het stevig sporten of anderszins intensieve bezigheid. Het is de beloning die je na inspanning van het lichaam ontvangt wanneer jij je overgeeft aan ontspanning. Kom maar op met die beloning! Niets mis mee zolang je in je eigen ritme van inspanning en ontspanning blijft. De meesten van ons zijn helaas allang elke maat kwijtgeraakt op weg naar het groter worden en voeren de druk om te presteren steeds meer op om toch maar vooral de dagelijkse shot binnen bereik te houden. Het is een vicieuze cirkel waarin we terecht zijn gekomen, normaal zijn gaan vinden en via relaties weer aan elkaar overdragen.

Een emotie is waarneembaar in de enkelvoudige stemming van het moment. Bijvoorbeeld kan jij je blij voelen. Gevoel is complex. Tegelijkertijd kan je zoal een mix ervaren van blij, boos én bang zijn. Aan de ene kant kan je heel erg blij zijn op het moment van ontslag. Eindelijk verlost van een baan waar jij je al lang niet meer prettig bij voelde. Ook boos op het onrecht wat je is aangedaan. Waarom hebben ze niet jouw unieke kwaliteiten gezien, waarom ben je zo afgedankt alsof je waardeloos bent? Bang zijn is ook niet vreemd, want het is onzeker of je weer een nieuwe baan zult vinden en of die nieuwe stap wel een verbetering van je leven zal zijn. Misschien verlies je zelfs je huis, omdat je de huur of hypotheek niet meer kunt betalen. Gevoel van afhankelijkheid komt boven. Wat is er nu nog van je identiteit over zonder werk? Er is een gedeelte wie je dacht te zijn, verkoper, onderwijzeres, bankier. Het is in één klap weggevaagd. Je moet het gat zien op te vullen met verhalen die ervoor zorgen dat je weer zelfwaardering voelt. Kortom. Het gevoel van afhankelijkheid wat boven komt drijven, wanneer je niet meer in pas loopt met de werkelijkheid, brengt je weer terug naar de jaren, waarin je daadwerkelijk afhankelijk was van volwassenen. Zo brengt een crisis meer boven water aan gevoel dan je lief is. Gevoel is universeel. Aangeboren. Hoe gecultiveerd je ook bent, als je bang bent, dan komen er tegelijkertijd alle oude onverwerkte angsten naar boven. Een psychiater smaalde: ‘Je bent nooit te oud om een slechte jeugd te hebben.’ Geen wonder dat ik in deze blog het belang benadruk om wat te dóen met je geactiveerde emotie. Zo niet, dan ben je extra kwetsbaar voor crises. Accident prone.

Juist intelligente mensen zijn heel gevoelig omdat ze zich geen raad weten hoe ze nu met al die heftige gevoelens moeten omgaan. Gewend als ze zijn aan de illusie van zelfredzaamheid. Totdat het lichaam ingrijpt met een burnout, hartstilstand, mentale verwardheid of wat we welvaartsziekten zijn gaan noemen. Ik zie het lichaam als een sneeuwhuis. Zo’n plastic bolletje wat je als souvenir in sneeuwgebieden kunt kopen. Zolang je nog de zelfcontrole hebt ligt de sneeuw rustig op de bodem totdat je de grip op het leven verliest. ‘Iets’ in je neemt het over en je moet lijdzaam toezien wat je allemaal willoos overkomt. Je wordt verblind door een sneeuwstorm aan oncontroleerbare gevoelens. Mensen beschrijven het als dat alle stoppen doorslaan. Je slaat op tilt. Je lichaam neemt het commando over van je verstand. Ja, als je niet wilt luisteren dan moet je voelen, hoor jij je ouders woorden nog in je hoofd nagalmen… Dan móet je voelen.

Emoties. Wat doe je ermee? Voorkomen is beter dan genezen is mijn motto.  Oefen in de vrije ruimte in je vrije tijd met het doorvoelen van je emoties. Leer je grenzen en je eigen maat kennen. Neem regelmatig even de tijd om stil te staan welk gevoel door je lichaam raast of rustig als onderstroom voortkabbelt. Het is niet handig om blind je gevoelens te uiten op het moment dat ze opkomen. Het is wijs om te voelen wat je voelt en als het niet meteen kan, ergens op dezelfde dag dit gevoel de tijd en aandacht geven die het verdient door jezelf te onderzoeken. In een omgeving waarin jij je veilig voelt. Tot jezelf komen noem ik dat. Vriendelijk zijn tegen jezelf. Even je eigen beste vriend of vriendin zijn. Het gevoel benoemen, het er even helemaal laten zijn zoals het is, doorvoelen, proberen de boodschap te achterhalen, en of dat nu wel of niet lukt, het gewoon maar weer loslaten. Net alsof je een bestand verwijdert op je computer. Niet elke les leer je in één keer. De volgende keer beter. Zo leer je weer te leven zoals jij en ik bedoeld zijn. Go with the flow.